مروری بر نتایج یك پژوهش؛
وضعیت عدالت آموزشی در مدارس دولتی تهران چگونه است؟
پژوهشگران با انجام یک مطالعه میزان عدالت آموزشی در مدارس دولتی مقطع متوسطه شهر تهران را از نظر امکانات آموزشی، امکانات کمک آموزشی و امکانات فیزیکی بررسی کردند. این مطالعه نشان داد امکانات فیزیکی و امکانات کمک آموزشی مدارس دولتی شهر تهران، پایین تر از متوسط است.
به گزارش آجاک به نقل از ایسنا، یکی از موثرترین راه های تحقق عدالت در جامعه، عدالت آموزشی است. عدالت آموزشی، بنیان فکر و فرهنگ یک جامعه است و زمینه برخورداری افراد را از امکانات برابر آموزشی فراهم می آورد.
فرآیند یاددهی و یادگیری و تعالی فردی و سازمانی در مدرسه، نیازمند عدالت آموزشی و دسترسی عادلانه به منابع و امکانات آموزشی و فیزیکی است. باتوجه به اهمیت مقطع متوسطه در تربیت نیروی انسانی برای دانشگاه ها و همینطور شهروند مسئول؛ پژوهشگران مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی و علوم تربیتی با انجام یک مطالعه، وضعیت عدالت آموزشی در مدارس متوسطه دولتی شهر تهران را مورد بررسی قرار دادند.
این پژوهش در دو بخش کمی و کیفی انجام گرفت. در بخش کیفی؛ محققان برای کشف دیدگاه ها در مورد پدیده عدالت آموزشی و استخراج ابعاد عدالت آموزشی، با ۱۸ نفر از معلمان دارای سابقه ۲۰ سال و بیشتر مصاحبه انجام دادند و در بخش کمی هم نظرات ۴۰۰ دانش آموز مقطع متوسطه شهر تهران در مورد عدالت آموزشی با استفاده از پرسش نامه مورد بررسی قرار گرفت. این دانش آموزان به صورت تصادفی از مناطق پنج گانه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز شهر تهران انتخاب شدند.
یافته های بخش کیفی و مصاحبه با معلمان نشان داد که ابعاد مختلف عدالت آموزشی در سه بُعد «امکانات آموزشی»، «امکانات کمک آموزشی» و «امکانات و تجهیزات فیزیکی» دسته بندی می شود.
طبق تحلیل های انجام شده از دیدگاه معلمان، عدالت آموزشی در مدارس دولتی شهر تهران به لحاظ «کتب درسی»، «برگزاری کلاس آنلاین»، «ملزومات آموزشی»، «کارگاه آموزشی محتوای چند رسانه ای»، «تجهیزات آزمایشگاهی» و «کتابخانه» وضعیت مطلوبی ندارد و در این میان «محتوای آموزشی» و «تجهیزات آزمایشگاهی» بدترین وضعیت را دارند.
همچنین معلمان شرکت کننده در این مطالعه معتقدند؛ عدالت آموزشی در مدارس دولتی شهر تهران از نظر امکانات کمک آموزشی مانند «سایت رایانه»، «برگزاری کلاس های فوق برنامه»، «مواد و منابع آموزشی»، «بازدیدهای علمی»، «امکانات هوشمند»، «اتاق مشاوره و امکانات سمعی بصری» وضعیت مطلوبی ندارد. در بُعد امکانات کمک آموزشی، سایت کامپیوتر و اتاق مشاوره و امکانات سمعی بصری، بدترین وضعیت را دارند.
از نظر امکانات و تجهیزات فیزیکی هم معلمان شرکت کننده در این تحقیق معتقدند که عدالت آموزشی در مدارس دولتی شهر تهران به لحاظ «تعداد کلاس متناسب با تعداد دانش آموز»، «وسایل گرمایشی و سرمایشی»، «نور و روشنایی»، «بوفه»، «سالن اجتماعات»، «سالن و تجهیزات ورزشی» و «سرویس بهداشتی» وضعیت مطلوبی ندارد و در این بخش «تعداد کلاس متناسب با تعداد دانش آموزان» و «سالن و امکانات ورزشی» دارای بدترین وضعیت است.
در بخش کمی مطالعه، بررسی نظر دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تهران در مورد مولفه های عدالت آموزشی، نشان داد که در مولفه های امکانات کمک آموزشی و امکانات فیزیکی و وضعیت کل، امتیاز مدارس کم تر از متوسط و در بخش امکانات آموزشی بیشتر از حد متوسط است.
بررسی های این پژوهش نشان داد؛ از دیدگاه معلمان، علیرغم اینکه وضعیت امکانات فیزیکی نسبت به امکانات آموزشی و کمک آموزشی در مدارس دولتی شهر تهران وضعیت بهتری دارد، اما این به معنای وضعیت مطلوب مدارس دولتی به لحاظ امکانات فیزیکی نیست.
از نظر دانش آموزان هم وضع موجود امکانات فیزیکی و امکانات کمک آموزشی مدارس دولتی شهر تهران، پایین تر از متوسط است، به صورتی که هیچ تفاوتی از لحاظ امکانات فیزیکی و امکانات کمک آموزشی بین مناطق شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران وجود ندارد و وضعیت تمام مناطق از نظر دو مولفه مذکور پایین تر از حد انتظار است. به عبارت دیگر، مدارس دولتی از ابعاد مختلف مدیریت فضای یادگیری، مانند برخورداری از منابع نور و روشنایی، وسایل گرمایشی سرمایشی، حیاط، سرویس بهداشتی، تعداد میز و صندلی، تناسب فضای کلاس و تعداد دانش آموزان در وضعیت مطلوبی به سر نمی برد.
به گفته محققان این پژوهش؛ تفاوت دیدگاه معلمان و دانش آموزان نسبت به وضعیت نامطلوب امکانات فیزیکی و امکانات آموزشی را میتوان ناشی از ماهیت نقش و جایگاه آنها در نظام آموزش و پرورش، نوع نگاه و اولویت اهمیت هر یک از مؤلفه ها از دیدگاه دو شرکت کننده و بالاخره خصوصیت های جمعیت شناختی آنها دانست. چون که از یک سو امکانات فیزیکی از جمله، نیمکت و صندلی و از این دست برای دانش آموزان اهمیت بیشتری دارد و شاید از دیدگاه آنها این امکانات می تواند به یادگیری بهتر و احساس آرامش و راحتی در کلاس کمک نماید. در حالیکه معلمان با عنایت به نقش آموزشی خود در کلاس، اهمیت بیشتری برای امکانات آموزشی قائل باشند.
پژوهشگران این مطالعه می گویند: شاید بتوان یکی از علل وضعیت نامطلوب و مدارس به لحاظ امکانات را بی توجهی آموزش و پرورش به بحث مدیریت فضای آموزشی عنوان نمود. در واقع این یافته ها از آن حکایت می کند که جای خالی معماران، مهندسین و حتی فناوران آموزشی در مدارس دولتی مشهود است.
بر اساس این یافته ها؛ باآنکه نتایج نشان داده است که کلیه مدارس دولتی شهر تهران از بی عدالتی آموزشی رنج می برند؛ اما مصادیق بی عدالتی در مدارس دولتی مناطق مختلف یکسان نیست. چون که امکان دارد در مدارس دولتی مناطق پایین شهر و کم برخوردار، عدم بهره مندی و دسترسی به حداقل صندلی و نیمکت مناسب، فضای مناسب برای مطالعه، کتابخانه و از این دست را بعنوان بی عدالتی آموزش ذکر کنند؛ در حالیکه مدارس دولتی مناطق برخوردار و بالای شهر تهران، عدم دسترسی به امکاناتی مانند کیت هوشمند برای برگزاری کلاس های هوشمند، سالن مجزا برای ورزش و محدود بودن فضای تالار اجتماعات را مولفه های بی عدالتی آموزش قلمداد کنند.
این پژوهشگران معتقدند؛ برخورداری از تمام امکانات آموزشی، کمک آموزشی و فیزیکی، جزء حقوق دانش آموزان به حساب می آید و فراهم آوردن رفاه آموزشی و دسترسی به آن، جز وظایف مدیران است و بنابراین باید سیاست «مدیریت مدرسه محور» اتخاذ شود و به جای اینکه تصمیمات آموزشی در بیرون مدارس گرفته شود، در مدارس و مراکز آموزشی تصمیم گیری صورت گیرد. ازاین رو با تمرکززدایی و مدیریت مدرسه محور، دانش آموزان مدارس دولتی مناطق مختلف شهر تهران می توانند از امکانات فیزیکی، آموزشی و کمک آموزشی مورد نیاز خود بهره مند شوند.
در خصوص شکاف عدالت آموزشی، علیرغم اینکه از دیدگاه شرکت کنندگان پژوهش انتظار می رود، وضعیت مطلوب بالاتر از حد متوسط باشد؛ اما یافته ها بیان گر آن است که شکاف زیادی بین وضع موجود و مطلوب وجود دارد.
در این مطالعه پیشنهاداتی هم برای بهبود وضعیت عدالت آموزشی در مدارس عرضه شد:
- توجه بیشتر به مدارس مناطق محروم شهر تهران به لحاظ بودجه و توزیع منابع انسانی مادی و فیزیکی با حاکمیت تفکر آمایشی در مدیران آموزشی؛
- اجرای دقیق سیاست مدیریت مدرسه محور بعنوان یکی از طریق های برون رفت از بی عدالتی آموزشی؛
- در دستور کار قرار گرفتن ایجاد مراکز تربیت متخصص و طراح فضای آموزش و یادگیری توسط مدیران آموزشی و
- برگزاری جلسات هم افزایی برای مشارکت مستمر خیرین و سایر سازمان ها توسط مدیران مدارس دولتی برای تجهیز کردن مدارس با هدف کاهش بی عدالتی در مدارس دولتی.
در انجام این تحقیق مریم سادات قریشی خوراسگانی؛ استادیار مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا، محسن نظرزاده زارع؛ استادیار علوم تربیتی دانشگاه ملایر و بهنوش بهرامی؛ دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه شهید بهشتی مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان بررسی وضعیت عدالت آموزشی در مدارس دولتی شهر تهران در فصل نامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه، انتشار یافته است.
منبع: آجاك
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(0)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره