در یك مطالعه مطرح شد؛
کاهش قدرت خرید مردم و افزایش سفرهای کم هزینه تر
به گزارش آجاک، بررسی های یک مطالعه در دوره زمان ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ نشان داده است که کاهش قدرت خرید مردم سبب تغییر الگوی سفر خانوار شده است. با افزایش قابل توجه سطح عمومی قیمتها در مقایسه با سطح درآمد، خانواده ها هزینه نسبی کم تری برای اقامت، رستوران، تور و تفریح و سرگرمی انجام داده اند.
به گزارش آجاک به نقل از ایسنا، طبق گزارش انتشار یافته توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۹؛ قدرت خرید خانوارها در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۰ حدود یک سوم، کاهش داشته است و این کاهش قدرت خرید، برای خانوارهای با سطح درآمد پایین از شدت بیشتری برخودار بوده است.
به طور همزمان در این دوره زمانی همزمان با کاهش قدرت خرید خانوارها، نابرابری درآمدی هم روندی افزایشی را نشان داده است و این بدان مفهوم است که کاهش قدرت خرید برای بخش قابل توجهی از خانوارها (خانوارهای کم درآمد)، حتی بیشتر از آن میزانی است که توسط مرکز پژوهش های مجلس عرضه شده است.
یکی از آثار کاهش قدرت خرید خانوار، تغییر در ترکیب سبد خرید است و بخش گردشگری هم همچون بخش هایی به حساب می آید که از این تغییر بیشترین تأثیر را می پذیرد. بر همین مبنا دکتر جواد براتی؛ استادیار گروه اقتصاد گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در یک مطالعه با استفاده از داده های ۳۱ استان در دوره زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸، تغییر رفتار خانوار را در انجام هزینه های گردشگری، مورد بررسی قرار داده است.
افزایش قیمتها و تغییر الگوی سفر
بررسی های این مطالعه نشان داده است که افزایش شاخص قیمت ها، تأثیر منفی و معناداری بر هزینه های گردشگری خانوار می گذارد. به صورتی که افزایش سطح عمومی قیمتها و شدت گرفتن تورم، بگونه ای بر رفتار مصرفی خانوار اثرگذار بوده است که خانوارها در مقایسه با سایر هزینه های خانوار، مقدار به نسبت کم تری برای گردشگری هزینه کرده اند.
یافته های این مطالعه از آن حکایت می کند که کاهش در هزینه کرد گردشگری در خانوار، به مفهوم کاهش تعداد سفرها نیست؛ بلکه می تواند ناشی از تغییر در الگوی سفر خانوار باشد. به صورتی که الگوی سفر می تواند بگونه ای تغییر یابد که خانوارها هزینه کم تری در مسافرت (از جمله اقامت، تأمین غذا، حمل و نقل و تور مسافرتی) انجام دهند. بررسی آمار تعداد سفرها در سطح ملی، نشان دهنده رشد تعداد سفرها است و از طرفی، تعداد نفر-شب- اقامت هم روند صعودی داشته است. در نتیجه نه از تعداد سفرها کاسته شده و نه ماندگاری توریست در مقاصد سفر کاسته شده است. میتوان اظهار داشت که الگوی هزینه کرد خانوارها در سفرها تغییر کرده است؛ به صورتی که با گذشت زمان، گردشگران هزینه نسبی کم تری برای اقامت، رستوران، تور و تفریح و سرگرمی انجام داده اند.
نابرابری درآمدی و افزایش سهم هزینه های گردشگری
همچنین در این مقاله عنوان شده که افزایش نابرابری درآمدی در خانوارهای استانهای مورد مطالعه، در مجموع تأثیر مثبت و معناداری بر سهم هزینه های گردشگری از کل هزینه های خانوار دارد. به صورتی که افزایش نابرابری درآمدی به صورت کل سبب افزایش سهم هزینه های گردشگری خانوار می شود. هزینه های اقامت، حمل و نقل و تأمین غذا برای گردشگران از مهم ترین هزینه های گردشگری خانوار است که برای خانوارهای با سطح درآمد بالاتر، بسیار بالاتر از خانوارهای با سطح درآمد پایین است. بر همین اساس؛ افزایش نابرابری درآمدی؛ باآنکه می تواند سبب کاهش هزینه کرد گردشگری خانوارهای کم درآمد شود، اما افزایش هزینه کرد گردشگری خانوارهای با درآمد بالا، این کاهش را جبران کرده و نابرابری درآمد بر سهم هزینه های گردشگری خانوارها تأثیر مثبت گذاشته است.
نقش خودروی شخصی در هزینه های گردشگری
یکی از عواملی که بر افزایش تعداد سفرها و تغییر در سهم هزینه کرد گردشگری خانوار مؤثر است، برخورداری یا عدم برخورداری خانوار از خودروی شخصی است. به صورت معمول افزایش هزینه خانوار در خرید وسیله نقلیه بر افزایش تعداد سفرهای خانوارها مؤثر است. نتایج این مطالعه نشان داده که افزایش سهم هزینه های خرید وسایل نقلیه توسط خانوار سبب کاهش سهم هزینه های گردشگری شده است.
اگر هزینه های خرید، تعمیر و نگهداری خودروی شخصی و هزینه خواب سرمایه که در مالکیت خودرو نهفته است را جزو هزینه های سفر محاسبه نکنیم، هزینه سفر با خودروی شخصی، در مجموع کم تر از هزینه سفر با سایر وسایل نقلیه از قبیل اتوبوس، قطار و هواپیما خواهد بود. اغلب خانوارهایی که مسافرت گروهی و خانوادگی دارند، از خودروی شخصی برای مسافرت استفاده می نمایند که هزینه های حمل و نقل به ازای هر نفر برای آنها سرشکن شده و سرانه هزینه کاهش خواهد یافت. بر همین مبنا میتوان نتیجه گرفت که خرید خودرو و افزایش تعداد سفرهای با خودروی شخصی سبب کاهش سهم هزینه های خانوار بر گردشگری می شود. بررسی های این مطالعه نشان داده در سال هایی که نرخ رشد قیمت خودرو بالا بوده است (مانند سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸) در مجموع خانوارها سهم نسبی کم تری در خرید خودرو هزینه کرده اند.
حقوق بگیران برای سفر بیشتر هزینه می کنند
بر اساس یافته های این مطالعه، درآمد حقوق بگیری که بعنوان درآمد باثبات در خانوار است، بر سهم هزینه های گردشگری مؤثر است و هرچه درآمدهای حقوق بگیری خانوار افزایش یابد، سهم هزینه های گردشگری از کل هزینه های خانوار هم افزایش خواهد یافت. از آن جا که سفر از اقدامات برنامه ریزی شده خانوار است، هزینه هایی که خانوار در مسافرت انجام می دهد، بیشتر به درآمدهای باثبات و حقوق بگیری خانوار وابسته است، تا درآمدهای متغیر خانوار.
استان های با بیشترین تاثیرپذیری از تغییر قدرت خرید
نتایج بررسی های این مطالعه از آن حکایت می کند که تغییر در قدرت خرید خانوار تأثیر منفی و معناداری بر سهم هزینه های گردشگری از کل هزینه های خانوار داشته است. تحلیل استانی و بررسی تأثیر قدرت خرید خانوار بر هزینه کرد گردشگران نشان داده است که استانهای مرکزی (قم، قزوین، مرکزی، البرز، تهران و چهارمحال و بختیاری) بیشترین تأثیر و استانهای جنوب شرق و شمال غرب (کرمان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خراسان جنوبی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کرمانشاه) کم ترین تاثیرپذیری را داشته اند. استانهای خراسان رضوی، فارس، خوزستان، همدان و گلستان به علت برخورداری بهتر از جاذبه های گردشگری و زیرساخت های مناسب تر و سهم جمعیتی نسبتاً بالاتر، در تاثیرپذیری وضعیت متوسطی دارند.
مرکزیت داشتن، به لحاظ مکانی در سفرهای داخلی، فرصت مناسبی برای گردشگران در انجام سفرهای کوتاه خواهند داشت و اگر الگوی سفر بگونه ای تغییر کند که سفرهای گردشگری داخلی از سفرهای طولانی و سفر به استانهای دورتر به سمت شهرهای مجاور و مقاصد نزدیک تر به مبدا تغییر کند، استانهای مرکزی در کشور فرصت مناسب تری برای چنین سفرهایی خواهند داشت. بر همین مبنا تغییر در قدرت خرید برای استانهای مرکزی ایران و استان هایی که فرصت سفرهای کوتاه بیشتری دارند، تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
کاهش قدرت خرید و افزایش سفرهای کم هزینه
به طور کل میتوان اظهار داشت که افزایش قابل توجه سطح عمومی قیمتها در مقایسه با سطح درآمد خانوار (کاهش قدرت خرید و افزایش هزینه های در رابطه با سفر)، باآنکه سبب کاهش هزینه های گردشگری از کل هزینه های خانوار خواهد شد؛ اما به مفهوم کاهش تعداد سفرها و یا کاهش نفر- شب- اقامت نیست. بلکه تأثیر خویش را بر نوع سفر و تغییر الگوی سفر خانوار می گذارد. الگوی سفر می تواند بگونه ای تغییر کند که خانوارها در مسافرت کم تر هزینه کنند و برای اقامت، تأمین غذا، حمل و نقل و تور مسافرتی، هزینه کم تری انجام دهند.
در این مقاله پیشنهاد شده که مدیران مقاصد گردشگری، خدمات گردشگری موجود را متنوع تر کنند تا بتوانند توریست بیشتری جذب کنند. تنوع در خدمات اقامتی (طیفی از واحدهای اسکان موقت، کمپ گردشگر، خانه مسافر و.. تا هتل آپارتمان ها و هتل های باکیفیت بالا)، تنوع در خدمات حمل و نقل و خدمات تأمین غذا برای گردشگران نمونه هایی از این تنوع هستند.
همچنین با عنایت به اینکه خانوارها برای برنامه ریزی سفر روی درآمدهای ثابت خود حساب باز می کنند، مقاصد گردشگری برای جذب توریست بیشتر، می توانند با اجرای برنامه هایی که بتوانند افراد با درآمدهای حقوق - بگیری و باثبات را بیشتر جذب کنند، گردشگری شهر خویش را توسعه دهند. اجرای تورهای گردشگری تخصصی که بر مبنای نیازسنجی این گروه از افراد (افراد با درآمدهای حقوق بگیری همچون کارمندان دولتی و سایر مشاغل با درآمد ثابت) اجرا شود، همینطور تبلیغات و برنامه های حمایتی از این گروه از گردشگران، یکی از سیاستهای مناسب برای توسعه گردشگری مقصد خواهد بود.
به گفته پژوهشگر این مطالعه؛ برنامه ریزان صنعت توریسم و همینطور برنامه ریزان کلان اقتصادی کشور در جهت رونق و توسعه گردشگری داخلی، باید اقدامات لازم را به منظور افزایش قدرت خرید خانوار انجام دهند. همچنین، افزایش سهم درآمدهای باثبات از کل درآمدهای خانوار باید مدنظر برنامه ریزان اقتصادی باشد. پیشنهادات اجرایی دقیق تر، نیازمند مطالعات عمیق در مورد چگونگی ایجاد ثبات اقتصادی و افزایش قدرت خرید خانوار است، اما اساسا ایجاد زیرساخت ها و تاسیسات گردشگری در مناطق محروم تر و مرزی که مقصد اصلی گردشگران شهرهای اطراف آن هاست، باید مدنظر متولیان صنعت توریسم کشور و استان ها قرار گیرد.
یافته های این مطالعه به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی تاثیرپذیری الگوی سفرهای داخلی خانوارهای ایرانی از تغییر در قدرت خرید خانوار» در فصل نامه علمی-پژوهشی برنامه ریزی و توسعه گردشگری انتشار یافته است.
منبع: آجاك
این مطلب آجاک را پسندیدید؟
(0)
(0)
تازه ترینهای مرتبط
نظرات بینندگان در این باره